معرفی کتاب آدم های چهار باغ اثر علی خدایی
«آدم های چهار باغ» چهل داستان کوتاه از علی خدایی است. این داستانها به هم پیوسته هستند و حضور شهر اصفهان در آنها برجسته است. علی خدایی به همان اندازه که دلمشغول ادبیات و آدمهای داستانهایش است، دلمشغول شهر اصفهان هم هست. خوانندگان جدی ادبیات داستانی ایران، علی خدایی را با مجموعه داستانهای موفقی چون «تمام زمستان مرا گرم کن» و «از میان شیشه از میان مه» میشناسند. او سالهاست که در شهر اصفهان زندگی میکند و عشق و علاقهاش به این شهر در گفتگوها و داستانهایش نیز پیداست.
داستانهای این مجموعه پیشتر به شکل پاورقی در روزنامههای «اعتماد» و «شرق» چاپ شدهاند و با تغییراتی اندک در این مجموعه آمدهاند. این داستانها همانطور که از نام کتاب برمیآید، روایتهایی از آدمهایی است که در خیابان چهارباغ اصفهان زندگی و یا کار میکنند. آدمهایی با مشاغل متنوع و سطح درآمد و زندگی متفاوت که هر یک از آنها داستان خاص خودشان را دارند. عادله یکی از این شخصیتهاست که نقش پررنگتری دارد چرا که این آدمها و حکایتهایشان را به هم مرتبط میکند. او خدمتکار هتل جهان است و به مهمانهای این هتل سرویس میدهد و لهجۀ اصفهانی شیرین او یکی از جذابیتهای این شخصیت محوری کتاب است. زندگی عادله هم قصهای دارد، او از سالهای دور به همراه مادرش برای مردم رختشویی و کهنهشویی کرده است؛ حالا یکی از کسانی که او را از زمان رختشویی میشناخته، کمک میکند تا عادله در هتل مشغول کار شود. زنی پرچانه که دعواهای زن و شوهری مهمانهای هتل را حل و فصل میکند.
علی خدایی نویسندهای است که به خوبی از عهدۀ فضاسازی برمیآید و در داستانهای او مکان و اشیا برجسته میشوند و هویت پیدا میکنند و فضای داستان را میسازند. در این مجموعه هم او نهتنها آدمهای چهار باغ، بلکه فضای چهارباغ را با عناصری، چون اشیا و مکانهای خاص میسازد. نیمکتها، درختها، سایهها و جهت تابش نور، جهت حرکت اتومبیلها و گاریها برخی از عناصری هستند که فضای چهارباغ را برای خوانندهای که ممکن است حتی چهارباغ را ندیده باشد، عینی و ملموس میکند.
خدایی در مجموعه داستانهایش نشان داده است که صاحب نثری پخته، روان و شیوا است. در این مجموعه هم از پس سالها تجربۀ نوشتن، این پختگی در نثر به چشم میآید. نکتۀ مهم دیگر هم استفاده و کاربرد لهجۀ اصفهانی در این داستانهاست که بهخصوص در دیالوگهای طولانی شخصیتها نمود دارد. در برخی داستانها هم علاوه بر لهجۀ اصفهانی از کلمات ارمنی استفاده کرده که این امر باعث شده است که برخی داستانها سختخوان باشند، مخصوصا که معنای اینگونه کلمات در پانوشت یا در پایان کتاب هم نیامدهاند.
علی خدایی از نویسندگان شاخص داستان کوتاه در ایران است و خوانندگان، مجموعه داستانهای موفقی از او خواندهاند. «آدم های چهار باغ» تصویرهایی درخشان و زبانی غنی دارد و همان جهان آشنای علی خدایی را روایت میکند. خواندن این مجموعه داستان برای علاقمندان به داستان کوتاه ایرانی خالی از لطف نیست.